zondag 14 april 2013

Het behouden huis van Willem Frederik Hermans

'Wat maakt oorlog voor verschil?' De novelle laat de absurditeit van de oorlog zien, door de hoofdpersooon die in gedachte afstand neemt van de oorlog, doet alsof die er niet is, terwijl hij er middenin zit. Maar ook door zaken als dat de partisanen elkaar niet begrijpen. De hoofdpersoon begrijpt  zelfs sommige bevelen niet, maar dat maakt hem niet uit, hij bedenkt gaandeweg wel wat zijn opdracht geweest zal zijn. Zo komt hij ook in het huis terecht.
Het maakt ook niet uit wie er aan de macht is. Eigenlijk wel, de chaos komt weer in alle hevigheid terug als de partisanen het stadje en het huis heroveren. Het is ook maar de vraag of de novelle de absurditeit van de oorlog laat zien, of meer de absurditeit van het leven, de maatschappij. Zie ook het eerste citaat, en: 'Als mensen geen gevoel hadden, dan zou er al veel in de vwereld verbeterd zijn. ... Ze zouden doodbloeden zonder dat ze het voelden, glimlachend.' [Spoilers ahead]


In het huis is de oorlog ver weg. Er staat weliswaar soep die in haast achter gelaten moet zijn en de elektriciteit doet het niet, maar dat is het wel zo'n beetje. De hoofdpersoon trekt zijn uniform uit en gaat in bad. Een grote tegenstelling met wat zich daarvoor heeft afgespeeld: hij had continu dorst.
Dat verandert enigszins als de Duitsers terugkomen in de stad en inkwartieren in het huis. Maar eigenlijk verloopt dat ook netjes op één incident na. Dan komen de eigenaars terug. Ondertussen verliezen de Duitsers. De hoofdpersoon vermoordt de man en vrouw. Hij vindt vervolgens een oude man in de kamer die al die tijd op slot is geweest. Er blijkt een enorm aquarium met vissen te staan. Dan komt de Duitse kolonel vertellen dat de Bolsjewisten de stad hebben ingesloten. De hoofdpersoon trekt zijn -overigens Russische- uniform weer aan. Hij probeert de kolonel en de oude man te redden. De kolonel mag zich echter niet scheren. De kolonel heeft dat eerder aangemerkt als kenmerk van cultuur: dat hij zich altijd geschoren heeft.
Het is vergeefs, de partisanen komen het huis binnen, vernielen alles en vermoorden de man en de kolonel op gruwelijke wijze. Als ze wegmacheren steelt de hoofdpersoon camera's en horloge van de door hem vermoorde eigenaar en sluit zich aan bij de groep.



Geen opmerkingen:

Een reactie posten