Hondendromen van Bernlef

Bernlef is dood. 'Nu is Bernlef zelf dood' schiet steeds door mijn hoofd, maar hij schreef niet zozeer over de dood als wel over het proces voor het doodgaan, en dan met name de mentale aftakeling. Dat zeg ik zonder Bernlefkenner te zijn. Wat heb ik van hem gelezen? 'Hersenschimmen' uiteraard en laatst 'Hondendromen' en eerder al 'De Pianoman'. Die laatste gaat, als ik het me goed herinner niet over mentale aftakeling voor de dood. Wel over iets als een mentale afwijking. Iemand die qua denken en doen en laten afwijkt van wat we normaal vinden.

Ik realiseerde me net dat ik over 'Hondendromen' niet geblogt heb terwijl ik het recent gelezen heb. Het was een tussendoortje. Een boekje van 2,50 uit de reeks Literaire Juweeltjes dat in een grote jaszak past kan ik natuurlijk niet bij de kassa laten liggen. Het was bij De Omslag waar ik Bonita Avenu kocht om weg te geven aan een van de vloerenleggers. Het zijn drie korte verhalen.

In het eerste verhaal kom ik mijn eigen bijnaam tegen. Niet een van de veelgebruikte varianten maar die ene die zo ongeveer exclusief aan mijn vader toebehoort. Het is licht bevreemdend. Ze is dood, die Koordje. Ik zou het trouwens eerder 'Coortje' schrijven, dat maakt het ook minder bevreemdend, maar toch. Verder gaat het ook nauwelijks over haar.
"Hij had het gevoel dat hij geen huis meer had. Dat alles een herinnering was die hij al wandelend bezig was te vergeten,"
Tijdens het wandelen heeft hij last van zijn benen. Hij gaat rolschaatsend ten onder aan het enthousiasme van zijn blijkbaar vergeefs naar het asiel gebrachte hond.

Het tweede verhaal gaat over een oude man die ziet hoe zijn -eveneens oude- vrouw de bevalling van hun dochter opnieuw beleeft, en die weet dat zijn eigen herinneringen ook niet meer feilloos zijn. 'Nee, je moest de klok niet terugzetten. Dat moest hij niet doen. Je werd er nerveus van, bang dat je alles door elkaar haalde ... Het was logisch dat je je verleden niet keurig op een rijtje had staan, zoals in een kasboek.'

Het derde verhaal gaat over drinkende mannen die hun tong raspen. Ieuwwww. Ga ik niet nu in bladeren om het even op te halen. Drinken, alcohol doet natuurlijk ook iets met je hersenen en je herinneringen. Zeker in combinatie met ouderdom.


Bernlef: "Mijn werk gaat eigenlijk over de ongeborgenheid van het bestaan; dit, terwijl ik zelf voortkom uit een achtergrond van louter geborgenheid, eigenlijk. Een levensgrote paradox. En juist die innerlijke tegenstrijdigheid vormt in wezen het thema." ...

"Op welke wijze vertalen onze hersenen de werkelijkheid in beelden? Pas aan de hand van afwijkingen en stoornissen binnen die hersenen kun je zien hoe breekbaar die zogenaamde werkelijkheid - zoals wij het zo graag noemen - wel niet is" ... 

"waarvan ik denk dat dat het eigenlijke leven is: een razende gekte en chaos, waar de mens niet tegen bestand is. "

NB De drie verhalen van 'Hondendromen' verschenen in 1974 in de bundel 'Hondedromen'.
En nog iets: ik vind dat Bernlef eruit ziet als een Russische bokser. Doet ook iets met je hersenen, dat boksen.